Osoba, która jest Ci winna pieniądze, na prośby o zapłatę bez skrupułów odpowiada, żebyś ją pozwał bo i tak nie ma żadnego majątku i komornik niczego nie wyegzekwuje?
Dodatkowo na pożegnanie taka osoba chwali się, że zdążyła przepisać wszystko na swoje dzieci lub małżonka czy też wspomina, że musi płacić alimenty na byłą żonę, więc i tak nic nie dostaniesz?
Jako adwokat takie historie słyszę bardzo często. Stąd pomysł próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie „Co zrobić, gdy dłużnik uciekł z majątkiem?”.
Co to jest skarga pauliańska
Polskie prawo przewiduje, że jeśli dłużnik – wiedząc o swoim obowiązku zwrotu pieniędzy – przeniósł swój majątek na inną osobę (na przykład byłego małżonka lub rodzica), masz prawo pozwać tę osobę i, po uzyskaniu korzystnego wyroku, prowadzić egzekucję z tego majątku.
Jest to tzw. skarga pauliańska, która została uregulowana w art. 527 – 534 Kodeksu Cywilnego.
Warunki skorzystania ze skargi pauliańskiej
Czy taka sprawa jest więc prosta? To zależy, ponieważ przed sądem istotne jest wykazanie kilku dodatkowych kwestii, poza wykazaniem tego, że dłużnik uciekł z majątkiem, o których to mowa poniżej:
- Po pierwsze, działania dłużnika muszą prowadzić do sytuacji, w wyniku której jego majątek się zmniejszył, przez co nie masz szans na uzyskanie od niego zapłaty. Działania te mogą polegać również na tym, że coś do takiego majątku nie weszło – bo np. dłużnik odrzucił spadek po babci, która miała 10 mieszkań.
- Po drugie – osoba trzecia musi uzyskać w wyniku takich działań korzyść majątkową – np. otrzymała za darmo mieszkanie, albo kupiła je za ułamek ceny rynkowej.
- Po trzecie – dłużnik w momencie działania musi wiedzieć, że powinien Ci oddać pieniądze – wystarczy więc już samo wezwanie go do zapłaty albo wystawienie przez Ciebie faktury na jego rzecz zanim wyzbył się majątku, aby móc wykazać wspomnianą przesłankę.
- Po czwarte – osoba, która dostała coś od dłużnika musi mieć świadomość tego, że dłużnik wyzbywa się majątku lub powinna była zorientować się, że dłużnik nie czyni tego z miłości czy z dobrej woli.
Jak wykazać wspomniane przesłanki? Może być to problematyczne, stąd polskie prawo upraszcza pewne kwestie:
- Jeżeli więc dłużnik przekazał majątek na rzecz osoby bliskiej, domniemywa się, że taka osoba bliska wiedziała, że dłużnik specjalnie uciekał z majątkiem.
- To samo dotyczy współpracujących ze sobą firm – jeżeli jedna z nich sprzeda na rzecz drugiej np. samochód, po zaniżonej cenie, a firmy te od dawna współpracują ze sobą, domniemywa się, że podmiot nabywający samochód wiedział o zadłużeniu i pomógł w ucieczce z majątkiem.
- Dodatkowo- w przypadku, gdy druga strona otrzymała coś całkiem za darmo od Twojego dłużnika, możesz wystąpić przeciwko takiej osobie mimo tego, że przy zachowaniu należytej staranności nie dowiedziałaby się ona o długach osoby, od której coś dostała. Wszelkie darowizny są więc bardzo łatwe do podważenia.
Ściganie dłużników wyzbywających się majątku zostało więc w miarę uproszczone przez polskiego ustawodawcę.
No dobrze, a co w przypadku, gdy dłużnik tworzy łańcuszek osób, które po kolei przekazują sobie majątek dłużnika, dzięki czemu ucieka on przed egzekucją?
Co zrobić, gdy dłużnik przepisał majątek na dalszą rodzinę?
Polskie prawo przewiduje także możliwość dochodzenia roszczeń wobec kolejnych osób, które otrzymały majątek pochodzący od dłużnika.
Zgodnie z kodeksem cywilnym, możesz wystąpić z pozwem przeciwko osobie, która nabyła np. nieruchomość przekazaną wcześniej przez dłużnika, jeżeli wiedziała o bezprawnym charakterze tej czynności lub otrzymała ten majątek nieodpłatnie.
Jeżeli więc ktoś ucieka z majątkiem po to, aby Ci nie zapłacić, pamiętaj, że możesz pozwać nie tylko takiego dłużnika, ale również osoby, które dostały od niego za darmo lub też za pół darmo jego dom, samochody, złote zegarki, itp.
Dzięki czemu będziesz mógł wyegzekwować swoje należności również z tych rzeczy, które powinny należeć do dłużnika.
Skarga pauliańska jest więc narzędziem, które może Ci się przydać w skutecznej windykacji swoich należności.
Ile masz czasu na wniesienie pozwu – skarga pauliańska przedawnienie
Pamiętaj jednak, że czas płynie nieubłaganie, zarówno w życiu jak i w prawie musisz się spieszyć. Zgodnie z kodeksem cywilnym, nie można skierować pozwu, o którym mowa po upływie 5 lat od dnia dokonania przez dłużnika czynności ucieczki z majątkiem.
W przypadku odrzucenia przez dłużnika spadku, w którego skład wchodzą np. nieruchomości, termin ten jest jeszcze krótszy i wynosi sześć miesięcy od chwili dowiedzenia się przez Ciebie o fakcie odrzucenia spadku przez dłużnika, jednak nie może to nastąpić później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku (Art. 1024 § 2 Kodeksu Cywilnego).
Jeżeli dotrwałeś do tej chwili, to być może zastanawiasz się co chodzi z alimentami, o których wspomniałem na początku i czy rzeczywiście nie da się nic zrobić z tym, że dłużnik płaci alimenty na rzecz eks małżonki, przez co nie ma dla Ciebie pieniędzy.
Skarga pauliańska a alimenty
Jak może się zorientowałeś, część osób formalnie, na papierze, bierze rozwód, ale w rzeczywistości nadal tworzy szczęśliwe związki. Niektórzy dłużnicy robią to celowo – pozwalają się pozwać byłemu małżonkowi o alimenty tylko po to, aby pieniądze z ich wynagrodzenia pozostały w rodzinie.
Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, środki uzyskane z egzekucji przeznacza się w pierwszej kolejności właśnie na alimenty. Dlatego część dłużników celowo doprowadza do sytuacji, w której prowadzona jest przeciwko nim egzekucja z tytułu alimentów. W ten sposób ich zarobki trafiają do bliskich osób, zamiast do tych, wobec których faktycznie mają dług.
Czy wobec tego można spróbować skierować skargę pauliańską wobec eks małżonka dłużnika, który otrzymuje alimenty, bo zawarł ugodę przed sądem z dłużnikiem?
Można. Gdyby było inaczej, kodeks cywilny zawęziłby czynności dłużnika, których dotyczyć może skarga pauliańska. Na ten temat wypowiedział się kilkukrotnie Sąd Najwyższy, który uznał, że jeżeli ktoś specjalnie zawarł porozumienie, w którym zobowiązał się płacić bardzo wysokie alimenty, a następnie ich nie płaci, przez co sprowadza na siebie specjalnie egzekucję horrendalnie wysokich alimentów, to takie działanie narusza interesy wierzycieli, którzy nie mają pierwszeństwa w egzekucji i jak najbardziej takie porozumienie może być przedmiotem skargi pauliańskiej.1
W innym wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że skarga pauliańska dotyczyć może również samej czynności dłużnika w toku postępowania sądowego, w której uznał on powództwo innej osoby, tak aby doprowadzić do szybkiej egzekucji ze swojego majątku na rzecz tej osoby.2
Jak więc widzisz na powyższych przykładach – to, że ktoś płaci bardzo wysokie alimenty, bo np. uznał powództwo o zapłatę alimentów na rzecz eks żony, przez co komornik nie jest w stanie wyegzekwować choćby grosza na Twoją rzecz, nie wyklucza możliwości podjęcia przez Ciebie działań opartych o skargę pauliańską, mających na celu zniwelowanie takiego działania dłużnika.
Oznacza to, że możesz spróbować odzyskać należne Ci pieniądze nawet przy bardzo skrupulatnych działaniach dłużnika, które mają Ci to uniemożliwić. Poza więc umowami sprzedaży po zaniżonej cenie, darowiznami na rzecz rodziny, czy też nawet umowami najmu, leasingu i dzierżawy, które jak najbardziej mogą zostać uznane za działania mające na celu pokrzywdzenie wierzycieli, możesz spróbować ubezskutecznić porozumienie dłużnika dotyczące alimentów czy też jego czynność procesową polegającą na uznaniu powództwa. Komentowana skarga pauliańska daje właśnie takie możliwości.
Od razu nadmieniam, że nie wszystkie sprawy nadawać będą się do wykorzystania skargi pauliańskiej – zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego niedopuszczalne jest podważenie wyroków sądowych. Jeżeli więc Sąd przeprowadził cały proces dotyczący alimentów i merytorycznie rozstrzygnął o ich wysokości, skarga pauliańska co do takiego wyroku sądu będzie bezzasadna.3
Podsumowanie – jak odzyskać pieniądze od nieuczciwego dłużnika?
To, że pierwotna windykacja długu nie okazała się skuteczna nie oznacza, że wszystko stracone. Jeżeli dłużnik miał wcześniej jakiś majątek, być może warto zweryfikować możliwość skorzystania przeciwko niemu ze skargi pauliańskiej opisanej w artykule.
Jeżeli po przeczytaniu artykułu chciałbyś skonsultować swoją sprawę z adwokatem doświadczonym w prowadzeniu postępowań przeciwko dłużnikom ukrywającym majątek, serdecznie zapraszam do kontaktu.
Prowadzona przeze mnie – Adwokata Jana Grubiznę Kancelaria Adwokacka w Gliwicach, świadcząca usługi na obszarze całego Śląska i Opolszczyzny oraz online na terenie całego kraju.
Z chęcią pomogę Ci zweryfikować możliwości działania w konkretnej sprawie przeciwko dłużnikowi ukrywającemu się z majątkiem.
Zapoznaj się z pełną ofertą mojej kancelarii adwokackiej tutaj i sprawdź, w jakich sprawach jeszcze mogę Ci pomóc.
