Jesteś prezesem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – pewnie słyszałeś już o tym, że jeżeli spółka będzie niewypłacalna wobec swoich wierzycieli to możesz odpowiadać za jej długi całym swoim majątkiem – to dobrze, mało członków zarządu zdaje sobie z tego tytułu odpowiedzialność.
Jeżeli nie – polecam lekturę art. 299 KSH oraz art. 116 Ordynacji Podatkowej.
Ale czy sama spółka z o.o. może pozwać Ciebie w procesie cywilnym jako prezesa zarządu, za to, że źle ją zarządzałeś?
W poniższym artykule postaram się odpowiedzieć na to pytanie. Nazywam się Jan Grubizna i jestem adwokatem prowadzącym kancelarię adwokacką w Gliwicach. W temacie moich zainteresowań zawodowych leży odpowiedzialność członków zarządu spółki zarówno za długi spółki, ale również odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu wobec samej spółki, w której sprawowali oni funkcję.
Podstawowe zasady zarządzania sp z. o.o. przez członka zarządu
Zacznijmy od podstaw- w Kodeksie Spółek Handlowych wprost zostało napisane, że członek zarządu spółki z o.o. powinien sprawując swoją funkcję dołożyć należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru takiej działalności oraz zachowywać się lojalnie wobec spółki. Mówi o tym art. 2091 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych.
Jak należy to interpretować? Tutaj pomocna będzie interpretacja przedstawiona przez Sądy – należyta staranność w ocenie Sądów wymaga od prezesów zarządów jak i członków zarządu spółek z o.o. znajomości prawa, podstaw ekonomii jak i przewidywania skutków założonych działań oraz dodatkowo podejmowania wszelkich środków w celu wywiązania się z zobowiązań i dbałości o osiąganie rezultatów zgodnych z interesami spółki.1 Dodatkowo – członek zarządu mający kompetencje do prowadzenia spraw spółki, nie może przerzucać odpowiedzialności za podejmowane decyzje na osobę mu podległą, czy działającą na jego rzecz.
Powyższe zasady są więc bardzo rygorystyczne – przyjmując pełnienie funkcji w zarządzie spółki zgadzasz się na to, że w razie niepowodzenia jakiegoś przedsięwzięcia będziesz traktowany jak osoba znająca się na wszystkim.
Co grozi za złe zarządzanie spółką z o.o.?
Co więc w sytuacji, gdy spółka w wyniku podjętych przez Ciebie decyzji poniosła szkodę?
Możesz ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec spółki, którą zarządzałeś. Podstawą wspomnianej odpowiedzialności jest art. 293 § 1 Kodeksu Spółek Handlowych, zgodnie z którym członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
Wspomniany artykuł KSH daje więc uprawnienia samej spółce z o.o. do wystąpienia przeciwko swojemu członkowi zarządu z roszczeniem o odszkodowanie, jeżeli spółka poniosła szkodę wynikającą ze złego zarządzania – dodatkowo, co warte zaznaczenia, umowa spółki z o.o. nie może ograniczać tej odpowiedzialności.
Jeżeli więc w wyniku Twoich działań i decyzji na zarządzaną przez Ciebie spółkę została nałożona kara umowna albo jest ona zobowiązana do zapłaty odszkodowania, możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności z tego tytułu przez samą spółkę.
Chciałbym Cię jednak trochę uspokoić – nie jest tak, że zawsze będziesz odpowiadał za to, że podjąłeś jakąś decyzję jako członek zarządu spółki. Po pierwsze aby odpowiadać na zasadzie art. 293 KSH muszą zostać spełnione pewne przesłanki, a po drugie ustawodawca dość niedawno dodał pewien wentyl bezpieczeństwa, dzięki któremu przedstawione wyżej zasady odpowiedzialności zostały złagodzone.
Jakie są więc podstawy odpowiedzialności członka zarządu za błędy wobec spółki?
Artykuł 293 §1 KSH wymienia podstawowe przesłanki, które muszą zostać spełnione aby spółka mogła pozwać członka zarządu.
- Po pierwsze działanie członka zarządu musi być sprzeczne z prawem lub z umową spółki.
- Po drugie spółka w wyniku działania lub zaniechania konkretnego członka zarządu musi ponieść szkodę, która to szkoda, musi być w adekwatnym związku z działaniem lub zaniechaniem członka zarządu.
Nie jest więc tak, że każda decyzja gospodarcza może rodzić odpowiedzialność członka zarządu – samo naruszenie obowiązku staranności przy wykonywaniu obowiązków nie stanowi samodzielnej podstawy odpowiedzialności członka zarządu. Działanie wyrządzające spółce szkodę powinno być dodatkowo sprzeczne z prawem rozumianym jako prawo powszechnie obowiązujące lub postanowieniami umowy spółki. Oceniając zgodność z prawem, trzeba mieć na uwadze ustawowo określony zakres obowiązków członka zarządu wobec spółki.2
Broniąc się przed roszczeniem odszkodowawczym opartym na art. 293 §1 KSH członek zarządu powinien więc wskazywać przede wszystkim na to, że jego działanie lub zaniechanie nie było sprzeczne z prawem lub umową spółki.
Business Judgment Rule – ochrona członka zarządu spółki z o.o.
Zwracam uwagę na to, że w art. 293 §3 KSH, który został dodany do KSH w 2022 roku, została umieszczona klauzula dająca więcej swobody członkom zarządu, zgodnie z którą członek zarządu sp. z o.o. nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.
Do polskiego systemu prawnego została wprowadzona więc zasada Business Judgment Rule, która kładzie nacisk na sam proces podejmowania decyzji, a nie na to, jakie skutki te decyzje przyniosły spółce. Sensem 293 §3 KSH jest to, aby działając w zarządach spółek z o.o. ich członkowie nie bali się podejmować decyzji, które w czasie, w którym były podejmowane, były zasadne i uzasadnione gospodarczo.
Opisywany wentyl bezpieczeństwa może więc być przydatny w obronie przed ewentualnym roszczeniami spółki przeciwko swojemu członkowi zarządu, ale należy pamiętać o tym, że jak wszystko w procesie cywilnym, również kierowanie się zasadą Business Judgment Rule w trakcie podejmowania danej decyzji trzeba udowodnić.
Warto jest więc prowadząc spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością sięgać po sporządzone przez ekspertów analizy i opinie, przed podjęciem danej decyzji i zachowywać je dla siebie, tak aby w razie sporu użyć ich przed sądem w swojej obronie.
Podsumowanie – czy spółka może pozwać prezesa za złe zarządzanie
Jak widzisz, zarządzanie spółką z o.o. nie jest takie proste i bezproblemowe. Pełniąc funkcję członka zarządu musisz mieć z tyłu głowy to, że możesz ponosić odpowiedzialność za złe zarządzanie wobec samej spółki.
W szczególności musisz o tym pamiętać sprzedając spółkę, w której byłeś głównym wspólnikiem oraz zarazem jej członkiem zarządu – nowi właściciele spółki mogą mieć inne spojrzenie na to, co się w niej działo przed sprzedażą spółki.
Jeżeli po przeczytaniu artykułu chciałbyś skonsultować swoją sprawę z adwokatem, który ma doświadczenie w sprawach związanych z odpowiedzialnością członków zarządu za szkodę wyrządzoną spółce z o.o. – zapraszam do kontaktu.
Prowadzona przeze mnie – Kancelaria Adwokacka Adwokata Jana Grubizny w Gliwicach, świadczy usługi na obszarze całego Śląska i Opolszczyzny oraz online na terenie całego kraju. Z chęcią pomogę Ci w kwestii obrony przed roszczeniami spółki lub w wyciągnięciu konsekwencji wobec byłego członka zarządu sp. z o.o., który nienależycie podchodził do swoich obowiązków.
Więcej o mojej ofercie przeczytasz tutaj: Oferta kancelarii adwokackiej w Gliwicach.
